موج موفقیت قسمت 21 “کلیک کنید”

یک مدرس دانشگاه، پذیرش اصل تفاوت بین انسان ها را یکی از مهم ترین راهکارهای تحقق همزیستی مسالمت آمیز در یک جامعه دانست و گفت: متفاوت بودن و آزادی عقیده یکی از مهم ترین ویژگی های ذاتی هر انسان است و تا زمانی که عقاید و باورهای متفاوت یک فرد، منجر به توهین، سلطه وتحقیر باور دیگری نشده باشد، نمی توان وی را به عدم تسامح و تعصب رفتاری متهم نمود.

دکتر طاهره محمدی، روانشاس اجتماعی در گفت وگو با خبرنگار(شفقنا پایگاه بین المللی همکاری های خبری شیعه)، اختلاف در باور، عقیده و دیدگاه را یکی از ویژگی های مشترک بین تمامی انسان ها عنوان کرد و افزود: انسان ها مجموعه ای از باورها، افکار، احساسات و رفتار هستند و این فکر ما است که احساس و رفتار ما را شکل می دهد و افرادی که فکر باز و انعطاف پذیری کافی در باورها و نگرش خود نداشته باشند و نتوانند به خود شناسی و انسان شناسی صحیح دست یابد، نمی توانتد در برابر عقاید دیگران همزیستی مسالمت آمیز فکری داشته باشند.

وی در ادامه آزادی تفکر، باور و رفتار را حق اساسی و ویژگی ذاتی تمامی انسان ها در هر جامعه ای دانست و تصریح کرد: از دیدگاه روانشناسی، انسان به دلیل ویژگی انسان بودن خود دارای دیدگاه، عقاید، باورها و تفکرات متفاوتی است که می تواند بر اساس عقل و منطق خود از محیط و واقعیات زندگی برداشت های متفاوت داشته باشد و بر اساس این برداشت های شخصی نگرش و احساسات در نتیجه رفتار متفاوت در آنها شکل می گیرد وتا زمانی که عقاید و باورهای متفاوت یک فرد، منجر به توهین، سلطه، تحقیر و تمسخر دیدگاههای دیگری نشده باشد نمی توان آن فرد را به عدم تسامح و تعصب رفتاری و روانی متهم نمود.

پذیرش اصل تفاوت بین انسان ها از مهم ترین راهکارهای تحقق همزیستی مسالمت آمیز

محمدی همچنین پذیرش اصل تفاوت را یکی از مهم ترین راهکارهای همزیستی مسالمت آمیز بین قومیت ها، فرقه ها و مذاهب مختلف یک جامعه دانست و گفت: در صورتی که هر یک از افراد جامعه اصل تغییر و تفاوت در انسان را به عنوان یک ویژگی ذاتی و درونی آنها بپذیرند می توان انتظار داشت افراد یک جامعه ای با وجود اختلاف سلایق، احساسات، دیدگاه و نگرش های مختلف در صلح، آرامش و بدون هیچ گونه خشونت، درگیری های روحی، روانی و تعصب خاص زندگی کنند. در واقع عدم درک اصل تفاوت ها یکی از مهم ترین عوامل خشونت و اختلافات عقیده ای و مذهبی در جوامع سنتی به شمار می رود بطوریکه در این جوامع افراد تصور می کنند با اعمال رفتارهای تحقیر آمیز همراه با خشونت می توان دیگری را وادار به پذیرش دیدگاه خاص کرد.

تعصبات غیر منطقی فکری و مذهبی ریشه بسیاری از خشونت ها در جوامع اسلامی

این روانشناس اجتماعی در ادامه تعصب غیر منطقی فکری و مذهبی را منشا بسیاری از مشکلات و خشونت ها در جوامع کمتر توسعه یافته بخصوص کشورهای اسلامی عنوان کرد و اظهار کرد: متاسفانه خودخواهی و تعصب های غیر منطقی مذهبی یکی از مهم ترین عوامل شیوع انواع خشونت های مذهبی و فکری در کشورهای اسلامی و همچنین جوامع کمتر توسعه یافته است بطوریکه هر یک از افراد در این جوامع با تبعیت از این اصل روانشناسی “من خوب هستم و تو خوب نیستی” باورهای خود را برتر از عقاید دیگران می دانند در نتیجه تلاش می کنند با هر شیوه و ابزاری، بصورت حق به جانب دیگران را وادار به پذیرش دیدگاه خود کنند.

افرادی که با مهارت های ارتباطی صحیح آشنا نیستند بیشتر از دیگران درگیر اختلافات عقیدتی و مذهبی می شوند

وی در ادامه با بیان اینکه افرادی که با مهارت های ارتباطی صحیح آشنا نیستند بیشتر از دیگران درگیر اختلافات عقیدتی، قومیتی و مذهبی می شوند، افزود: کسانی می توانند در کنار افکار و عقاید مخالف با سازگاری و مسالمت آمیز بیشتری زندگی کنند که قادر باشند با گروههای مخالف باور خود، ارتباط صحیح برقرار کنند و به عنوان یک شنونده خوب، با احترام به نظرات دیگران گوش کنند این در حالی است که بسیاری از افراد در جامعه ما به دلیل ضعف روابط اجتماعی و عدم آشنایی با اصول صحیح ارتباطی در بسیاری از مواقع حتی بدون کمترین شناختی در خصوص دیدگاه طرف مقابل، تشابه عقیدتی را نادیده و به مبارزه با آن می پردازند.

انتقاد پذیری و انعطاف پذیری ویژگی های اصلی یک انسان نرمال

این روانشناس همچنین با بیان اینکه تنها راهکارهای عملی تحقق همزیستی مسالمت آمیز در جوامع با پذیرش اصل تفاوت انسان ها محقق می شود، اظهار کرد: متاسفانه بسیاری از افراد در جامعه ما بجای اینکه دیگران را همانطور که هست بپذیرند، معتقدند دیگران باید تغییر کنند و اگر نتوانند برای تغییر آنها راه حل های مناسبی پیدا کنند زندگی را برای خود بسیار وحشتناک و غیر قابل تحمل تصور می کنند در حالی که انتقاد پذیری و انعطاف پذیری یکی از ویژگی های اصلی یک انسان نرمال است و زمانی که افراد به این نتیجه برسد که زندگی یعنی تغییر، پذیرش تفاوت ها و ایده های متفاوت برای آنها راحت تر صورت می گیرد.

محمدی در ادامه تعصب و تفکرات غیر منطقی را از دیگر علل بیماری های روحی و روانی در جوامع سنتی و کشورهای اسلامی برشمرد و افزود: افرادی که روحیه خودخواه، انتقاد ناپذیر و حق به جانب دارند با این تصور که “دیگران را باید تغییر داد” همواره با کمک انواع اهرم ها، راهکارهای هیجانی و غیرمنطقی نظیرخشونت، قتل، آدم کشی، درگیری های لفظی، روانی تفرقه و غیره استفاده می کنند تا عقیده خود را بر دیگران غالب کنند به دلیل اینکه نمی توانند بسیاری از واقعیات زندگی نظیر اصل تغییر و آزادی تفکر را در دیگران بپذیرند در نتیجه بیشتر از دیگران دچار انواع بیماری ها و مشکلات روحی و روانی مثل افسردگی، خودکشی، بی انگیزگی و پوچی می شوند.

بیش از نیمی از ایرانی ها افرادی انتقاد ناپذیر تربیت می شوند

وی در ادامه با بیان اینکه بیش از 60 درصد افراد جامعه ایران به دلیل عدم توانایی با اصول و مهارت های صحیح ارتباطی افرادی انعطاف ناپذیر و انتقاد ناپذیر تربیت می شوند، افزود: متاسفانه جامعه ما به مهارت های ارتباطی به عنوان یک دانش و مهارت عملی نگاه نمی کند به همین دلیل اکثر افراد جامعه به دلیل عدم آشنایی با مهارت های ارتباطی، روحیه انتقاد پذیری را در خود پرورش نمی دهند و کسانی می توانند روحیه انعطاف پذیری داشته باشند که بتوانند با برقراری ارتباط اصولی با دیدگاهها و افکار متفاوت مواجهه داشته باشند به دلیل نبود چنین مواجهه ای بسیاری از افراد ناآگاهانه و بدون شناخت از روحیه خود خواهی و حق بر جانب را به خود می گیرند و با افکار مخالف خود درگیر می شوند.

زمینه های لازم برای تربیت یک انسان نقاد در جامعه وجود ندارد

باید فرصت شنیدن دیدگاه های مخالف را به افراد بدهیم

این استاد دانشگاه تعصب و خشونت را محصول شرایط فرهنگی و اجتماعی یک جامعه عنوان کرد و گفت: منظور ازروحیه انتقاد پذیری و انعطاف پذیری یک فرد این است که فرد اطلاعات، گفته‌ها و نظرات و پیشنهادها نظرات مخالف خود را بررسی و هیچ اندیشه، پیشنهاد یا نظری را بدون ارزیابی و شناخت رد یا قبول نکند در واقع فرصت شنیدن دیدگاه های مخالف را به افراد دیگر بدهد تا بر اساس آن تصمیم گیری و رفتار کند، این در حالی است که متاسفانه شرایط و زمینه های اجتماعی و فرهنگی لازم برای تربیت یک انسان انتقاد پذیر در جامعه وجود ندارد و تفکر، احساس و رفتارهای عملی در مردم بر اساس یک سری باورهای غلط و تعصب آمیز شکل گرفته است و مسلما در چنین جامعه ای نمی توان انتظار داشت افراد با قومیت ها، مذاهب و افکار متفاوت یک زندگی مسالمت آمیز و بدون درگیری داشته باشند.

این روانشاس اجتماعی در ادامه یادآور شد: البته از دیدگاه فردی، لازمه تفکر نقادانه آن است که فرد به جستجو، تجزیه و تحلیل و ارزیابی اطلاعات بپردازد و در پی شواهد، دلایل و مدارک عینی و واقعی باشد و دیدگاه خود را بر اساس شواهد و مدارک عینی تغییر دهد، موقعیت و شرایط را به صورت مجموعه‌ای کلی در نظر بگیرد و بتواند واقعیت‌ها را از افکار، حدسیات، مفروضات و عقاید خود جدا کند و البته ضعف در این مهارت می‌تواند افراد را به انواع بیماری‌ها و آسیب های مختلف روحی، جسمی و اجتماعی دچار کند.

محمدی به ویژگی های افرادی که دارای تفکر انتقادی هستند اشاره کرد و گفت: آشنایی با اصول و توانمندهای ارتباطی، داشتن روحیه پرسشگری، قضاوت دور از تعصب، انعطاف پذیری، واقع نگری، داشتن روحیه تعقل و تفکر، عمقی نگری و … از مهم ترین ویژگی های افراد دارای روحیه نقاد در یک جامعه است.

رسانه ها زمینه را برای افزایش روحیه تساهل در جامعه فراهم کنند

بنا براظهارات این مدرس دانشگاه، برای اینکه بتوان همواره در یک جامعه روحیه تساهل و همزیستی مسالمت آمیز را تقویت نمود باید بر فرهنگی سازی و تعلیم و تربیت عمومی توجه بیشتری کرد، در واقع زمانی که افراد یک جامعه از لحاظ فرهنگی به تعالی و رشد فکری و روحی کافی دست یابند می توانند به راحتی خود را جای دیگری که عقاید مخالف دارد، قرار دهند و تا زمانی که نوع تفکر و عقیده کسی به باورهای وی آسیب نزند همواره با مسالمت در کنار آنها زندگی می کنند که البته نقش رسانه در این زمینه بسیار قابل توجه است. همانطور که رسانه ها می‌توانند مسیر آزاداندیشی و جریان آزادی عقیده در یک جامعه را مخدوش کنند این توانایی را نیز دارند به‌دور از اجبار روانی بر پذیرش عقیده‌ای، زمینه را برای افزایش روحیه تساهل در جامعه فراهم کنند.

وی ادامه داد: متاسفانه در حال حاضر در جامعه ما رسانه های داخلی بخصوص تلویزیون برنامه های خاصی در جهت آموزش و تربیت مهارت های ارتباطی در سطح عموم مردم ارائه نمی دهد بطوریکه افراد نمی توانند ضمن داشتن روحیه نقادانه، زندگی مسالمت آمیزی در جامعه داشته باشند در صورتی که این اصل باید به عنوان یکی از اولویت های اصلی رسانه داخلی مورد توجه ویژه مسئولان قرار بگیرد.

اصلاح تعلیم و تربیت عمومی از راهکارهای افزایش روحیه تساهل در جامعه

محمدی در پایان اصلاح تعلیم و تربیت عمومی را یکی دیگر از راهکارهای افزایش روحیه تساهل در جامعه دانست و خاطر نشان کرد: متاسفانه شیوه آموزش، تعلیم و تربیت در جوامع اسلامی و همچنین جامعه ما طوری است که بچه ها از همان ابتدا یعنی دوران مدرسه، در مواجه با عقاید و دیدگاه های مخالف قرار نمی گیرند در نتیجه این افراد در بزرگسالی به دلیل اینکه شیوه های تعقل و تفکر اصولی را نمی دانند در مواجه با عقاید متفاوت به تبعیت از لیدرهای خود روی می آورند، در واقع زمانی که افراد از همان دوران کودکی با فرهنگ تساهل و همزیستی آشنا باشند به راحتی می توانند وجود افکار مختلف را در کنار خود بپذیرند.